FODMAP nədir?

FODMAP abbreviaturasının mənası: Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols. Daha sadə dildə – FODMAP müxtəlif məhsulların tərkibində olan karbohidratlardır.

Bloqda olan məlumatlar “Uşaqlarda qıcıqlanmış bağırsaq sindromu (diareya ilə)” kursuna əlavə kimi təqdim olunur.

FODMAP aşağı tərkibli pəhriz nə vaxt təyin olunur? Diareya tipli bağırsaqların qıcıqlanma sindromu zamanı aşağı FODMAP tərkibli pəhriz qarında köpü, şişkinliyi, ağrı sindromunu və diareyanı azaldır.

FODMAP tərkibli məhsullar (tipik)

Karbohidrat	Tərkib	Adi məhsullar
Fruktoza	Monosaxarid	Alma, armud, bal, soklar
Laktoza	Disaxarid	Süd məhsulları: inək südü, pendir
Fruktanlar	Fruktoza polimerləri	Buğda, soğan, covdar
Qalaktanlar	Qalaktoza polimerləri	Paxlalılar, qulançar (sparja)
Poliollar	Şəkər spirtləri	Ərik, qilas, armud

Yüksək FODMAP tərkibli məhsullar

Fruktanlar	Buğda (çörək, makaron, kus-kus), yaşıl soğan, sarımsaq, arpa, brüssel kələmi, ağ kələm, brokkoli, püstə (fistaşka), ənqinar (artişok), inulin, sikoriy
Qalaktanlar	Soya südü, soya zülalı, veqetarian burqerlar, noxud, mərci, kərə yağı, qünə 1 fincandan artıq kofe
Laktoza	Yumşaq pendirlər (rikotta daxil olmaq ilə), kəsmik, süd, qaymaq, yoqurt, kərə yağı, dondurma
Poliollar	Süni şirinləşdirən maddələr (ksilit, sorbit) Alma, gəvalı, armud, qilas, qül kələm, şirin qarğıdalı, noxud, göbələk

Aşağı FODMAP tərkibli məhsullar

Meyvələr	Apelsin, şirin olmayan quş üzümü, çiyələk, yemiş, limon, laym
Tərəvəzlər	Noxud, kərəviz, kök, pomidor, qəvalı, ispanağ, salat, yaşıl istiot, yaşıl lobya, cücərmiş lobya, turp, xıyar
Süd məhsulları	Bərk pendirlər (cedder, isveç pendiri və parmezan) Laktozasız şirin olmayan yoqurt, laktozasız süd
Ət məhsulları	Adi ət məhsulları, araxis yağı (qarğıdalı şirəsi olmadan), yumurta, badam və qoz az miqdarda, tofu
Dənlər	Düyü (bütün növlər), qlütensiz və covdarsız çörək, yulaf, qarğıdalı, qarabaşaq, kinoa, popkorn, kartof

Tərkibində fruktoza çox və az olan məhsullar

Məhsul	Fruktoza azdır	Fruktoza çoxdur
Meyvələr	Avokado, quş üzümü, laym, yemiş, ananas, çiyələk, mandarin, banan	Soklar, quru meyvələr (qara qəvalı, kişmiş və xurma), konservasiya olunan meyvələr
Tərəvəzlər	Çuğundur, kök, kərəviz, yaşıl soğan, yaşıl istiot, kələm, pomidor, qəvalı, turp, ıspanağ, şirin kartof, ağ kartof, turp. Sizə qaz vermək ehtimalı olan tərəvəzlər: Brüssel və qül kələm, salat	Artişok (ənqinar), qulançar (sparja), brokkoli, göbələk, bamiya, soğan, noxud, qırmızı istiot, tomat pastası və tomatlardan diqər məhsullar (ketçup)
Dənlər	Qaraşaq, qarğıdalı, qlütensiz çörək, covdar çörəyi (qarğıdalı sirəsi daxil olmadan) yulaf unu	Buğda əsas komponent kimi, dənlər quru meyvələr və ya qarğıdalı şirəsi ilə
Ət və ət məhsulları	Emal olunmamış ət (mal əti, toyuq, balıq, yumurta) Paxlalılar, tofu (daha çox qaz yaradır), qoz yağı tərkibində qarğıdalı siropu olmadan	Emal olunmuş (kolbasa, sosiska və s.) və ya marinə olunmuş ət
Süd məhsulları	Süd, pendir, yoqurt, soya südü, düyü südü, badam südü (qarğıdalı şırəsi qatılmadan)	Hər bir məhsul qarğıdalı şirəsi ilə. Yoqurt və aromatizə olunmuş südlər ilə daha diqqətli olmaq lazımdır

Ədəbiyyat:

Fedewa A, Rao SS. Dietary fructose intolerance, fructan intolerance and FODMAPs. Curr Gastroenterol Rep. 2014;16(1):370.
Chumpitazi BP, Shulman RJ. Dietary Carbohydrates and Childhood Functional Abdominal Pain. Ann Nutr Metab. 2016;68 Suppl 1(Suppl 1):8–17.